Çetin Kaymak, Koordinatör

Terken Baydar

Gözde Girgin

Türkan Yurdun

Klinik toksikoloji, ilaçlar ve ilaç dışı diğer kimyasal maddelerle ortaya çıkan zehirlenme durumlarının tanı ve tedavisi ile ilgilenen toksikoloji alt dalıdır. Zehirlenmeye neden olan etkenin nitel ve nicel olarak belirlenmesi ve bu belirleme ile elde edilen bilginin tedavi amaçlı kullanılması ve yeni tedavi protokollerinin geliştirilmesi işi ile uğraşır. Maruz kalma sonucu oluşan toksik yanıt, ajanın fiziksel ve kimyasal özelliklerine, vücuda giriş yoluna ve kişinin duyarlılık düzeyine bağlı olmakla beraber, istenmeyen etkinin ortaya çıkma durumu etkenin ve/veya toksik metabolitlerinin hedef dokulara yeterli konsantrasyonda ulaşmalarına da bağlıdır. Günümüzde insanoğlunun 13 milyonu aşkın doğal veya sentetik kimyasal maddeye bilerek veya istemeden maruz kaldığı bildirilmektedir; bu maddelerin yaklaşık 3000’i ise kaza sonucu veya öz kıyım amaçlı olarak bildirilen zehirlenmelerin % 95’inde yer almaktadır.

Zehirlenmeler tüm dünyada önemli bir sağlık sorunudur ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde insidansı % 0,07-0,7’dir. Bununla beraber hastanelerin acil servisleri ve yoğun bakım ünitelerine hasta kabullerinin en önemli nedenleri arasındadır. Zehirlenmeler evde kazara ölümlerin en sık karşılaşılan üçüncü nedeni olup, 35 yaş altındaki travmatik olmayan komaların en sık nedenidir. Dünya genelinde acil servis başvurularının yaklaşık % 10’unu oluşturmakta ve yoğun bakım hastalarının % 5-10’unu kapsamaktadır. Ülkemizdeki insidansı 2001 yılı Devlet İstatistik Enstitüsü ve Sağlık Bakanlığı verilerine göre %3,8’dir. Ülkemizdeki intoksikasyonların %74-83’ünün öz kıyım amacıyla olduğu bildirilmektedir

Klinik toksikoloji dalının çalışma alanı, zehirlenmeye neden olan etken(ler)in analizlerin gerçekleştirilmesi (toksikolojik analiz laboratuarları) ve tedavilerin uygulanması (acil servisler ve yoğun bakım üniteleri) olmak üzere iki ana bölüme irdelenebilir. Bunların yanında, Zehir Danışma/Kontrol Merkezleri de, bilimsel bilgi ve belirlenmiş prosedürlerin uygulanması konusunda genellikle tedavi uygulayıcılarına yani hekimlere, kısmen de yurttaşlara bilgi sağlayan ünitelerdir.

Türk Toksikoloji Derneği-Klinik Toksikoloji Çalışma Grubu, ülkemizde klinik toksikolojinin eğitimi ve pratik uygulamaları konusunda yön belirleyici bir misyon üstlenmeyi amaçlamaktadır.