Gıda Katkı Maddeleri ve Kontaminantları - Prof. Dr. Ali Esat Karakaya

Gıda güvenliğinde insan sağlığının korunması yönünden belirlenen iki öncelikli konu vardır. Bunlar:

Dünya Sağlık Örgütü'nün gıda güvenliği konusundaki web sitesi incelendiğinde konunun ayrıntılarına ulaşılabilir. Bu riskler arasında gıda katkıları yer almamaktadır. Nedeni Dünya Sağlık Örgütü'‘nün ilgili birimlerinin de içinde olduğu mevcut sistemin ancak insan sağlığı için güvenli kabul ettiği gıda katkı maddelerinin kullanımına izin vermesidir. Gıda katkıları konusunda bir riskten söz edilecekse bu ancak onaylanmamış kimyasalların katkı olarak kullanılması veya onaylanan katkıların belirlenen koşullar dışında kullanılması durumunda söz konusudur. Ülkemizde kayıt dışı gıda üretimin yaygınlığı dikkate alındığında bu kuralsız üretimin gıda katkıları yönünden de hiç de küçümsenmeyecek bir risk taşıdığını rahatlıkla görebiliriz. Ülkemizde merdiven altı üretim olarak da adlandırılan kuralsız üretimin önemli boyutta olduğu tahmin edilmektedir. 2002 yılında dönemin ilgili bakanının “Türkiye'deki 26 000 gıda işletmesinden 20 000 inin izinsiz olarak üretim yaptığına ait açıklaması” basına yansımıştır.

Gıda katkı maddeleri yazılı ve sözlü basında sıklıkla tartışma konusu yapılmaktadır. Uluslararası bir sistem içinde yoğun bilimsel çalışmalar sonucunda güvenli bulunarak tüm dünyada kullanılmasına izin verilen gıda katkı maddeleri bilimsel bir veriye dayanmadan “sağlığa zararlı” ilan edilebilmektedir. Gıda güvenliği konusundaki öncelikler belirlenemez ve toplumun dikkati gereksiz konulara yoğunlaştırılırsa, gerçek riskler göz ardı edileceğinden insan sağlığı bundan zarar görecektir. Gıda katkı maddelerinin yönetimi ile ilgili ülkemizdeki regülasyonların dünya ile uyumlu olup olmadığı ve bu düzenlemelerin denetlenip denetlenmediği konusundaki irdelemeler ve tartışmalar ancak bir anlam ifade eder. Yoksa, bilimin dünya ölçeğinde süzgecinden geçmiş ve güvenli kabul edildiği için kullanımına izin verilmiş bir gıda katkı maddesini konunun uzmanı olmayan kişi veya kişilerin medya beyanına dayalı olarak tartışmak, dikkatleri gerçek risklerden uzaklaştırmaktan, bu yolla da toplum sağlığına zarar vermekten başka bir sonuç getirmemektedir.